Fragile. OBIEKTY.
tekst: Olga Matuszewska
Agata Mocarska tworzy swoje obiekty jak przedmioty ceramiczne, misy, lampy. Stosuje techniki niczym z dawnego cechu garncarskiego, majserkuje z elektryką. Dzięki temu jej twórczość jest gdzieś na pograniczu wzornictwa, sztuki dekoratywnej i konceptualizmu. Przez tą
niejednoznaczność jej prace gubią ciężar muzealnego eksponatu sztuki, zyskują świeżość, wymykają się kategoriom.
Ulubionym materiałem artystki jest glina. To niezwykle delikatne i wymagające wiele pracy tworzywo nadaje kruchej wzniosłości powstałym z niego przedmiotom. Glina jest to materia nad którą trudno zapanować, nieprzewidywalna. Najpierw się lepi, potem się ją wypala, ale różnie
zachowuje się podczas schnięcia i trochę deformuje, może pękać, przed wypaleniem jest bardzo delikatna i krucha. Następnie artystka nakłada na nią szkliwa, bawiąc się tym trochę jak malarstwem. Szkliwa pozwalają uzyskać glinianym przedmiotom fakturę perły, zyskują metaliczny
połysk, jak w pracy “Life”. Rzeźba kształtem i kolorem przypomina perłę. Jednak w tych kruchych ceramicznych kształtach roi się od sprzeczności, od napięć.
Praca „Masks“ składa się z dwóch masek, jednej męskiej, drugiej kobiecej. Przypominają afrykańskie maski totemiczne jednak tworzywo z jakiego są wykonane odbiera im rytualną dzikość. Zamiast ciężkiego drewna amorficzna ceramika. Maski są pokryte cielistym kolorem, co nadaje
im lekkości. Pierwotne rysy kobiety i mężczyzny zostały przełamane,
przepisane na porcelanę. Motyw binarności kobiece-męskie często gości w twórczości Agaty
Mocarskiej. W instalacji „Król i królowa“ znajdujemy się między nim a nią. Na drewnianej gałęzi pomalowanej ascetyczną szarością umieszczone są dwie zwierzęce czaszki. On, czyli męska czaszka,
zwrócony do świata, ona delikatnie w jego kierunku. Pełno tu genderowej
symboliki.
Większość rzeźb Agaty Mocarskiej ma rozmyte kontury, wydają się poszarpane, porwane. Żadna z nich nie jest zwartą bryłą. Każda ma swój środek, wnętrze, izewnętrze, wierzch. Są otwarte na zewnątrz,jakby chciały uciec definicji “to jest głowa, a to jest rękawica”. Są to kształty astralne, jakby świadomie przypadkowe. Jednocześnie niezwykle organiczne, w swych otwartych formach, wielowartswości, falistych falbanach konturów - waginalne. Powleczone czerwonym szkliwem prace „Red Buffallo“ i „Lucy“ kojarzy się z ludzkimi organami:
sercem, wątrobą.
Podobnie jak w twórczości wielkiej mistrzyni Louise Bourgeois, w rzeźbach Agaty Mocarskiej brak dosłowności. W rzeźbach jednej i drugiej pojawiają się antropomorficzne kształty, przetworzone elementy ciała. Mimo sugestywności wątków psychoanalitycznych w twórczości Bourgeois, ta zawsze stroniła od jednoznacznych interpretacji. Mówiła: „Nigdy nie jestem dosłowna. Tylko w ten sposób mogę pokazać rzeczy, o których inni boją się rozmawiać”.
Rzeźby Mocarskiej są bardzo zmysłowe i intymne. Seksualnością nasycona jest praca “White plant”. Jest to metalowa konstrukcja wijąca się jak żywa roślina, czubek jednej z łodyg wieńczy falliczny obiekt kształtem przypominający białą lilję. Gdy spojrzymy z bliska kształt
kwiatu rozmyje się, a pozostanie coś opływowego, cielistego. Niewinny biały kwiat zmieni się na naszych oczach w genitalia. Sensualność i zmysłowość tego przedmiotu wzmacnia też materia z jakiej jest wykonany. Jest to starannie wyszlifowany silikon. Można go dotknąć, jest miękki,
aksamitny. Jest jak implant. Fallus z wieloma jądrami otaczającymi go jak sucze, zwierzęce wymiona, jest czymś niezwykle płodnym, a zarazem androgenicznym. Korzystanie z materiału fakturą przypominającego skórę przywodzi na myśl twórczość Aliny Szapocznikow. Artystka ta również
używała do produkcji swoich rzeźb tworzyw sztucznych - poliesteru, poliuretanu. Odlewy własnego ciała wykonywała w żywicach syntetycznych. Motywy organiczne w twórczości Szapocznikow miały rys niezwykle dramatyczny, związany z chorobą, przemijaniem, niszczeniem ciała.
U Mocarskiej wykorzystanie ludzkich kształtów ma raczej charakter afirmatywny. Artystka nie stosuje delikatnych sugestii, jest zwolenniczką zdecydowanych gestów. Jeśli śmierć to prawdziwa zwierzęca czaszka, jeśli zmysłowość to narządy ludzkie przez które zaznaje się przyjemności.
Celebracja zmysłowości, wypukłości i zakamarków kobiecego ciała pojawia się w pracach „Ubu“, „Uba“, „Yuka Hudżitsu“, gdzie powraca motyw pełnych ust, charakterystyczny dla
twórczości Szapocznikow oraz w pracach inspirujàcych się żeńską sylwetkà „Queen Margot“, „Nun II“ i „Nun“, gdzie suknia zmienia się w vaginę. Zachwyt nad ludzką cielesnością połączony jest z melancholią za jej nieuchronną utratą. Dlatego w wielu pracach pojawia się zwierzęca
czaszka. Śmierć jest częścią tego samego procesu jakim jest życie. Zatem nie może zabraknąć jej dowodu, dowodu ostatecznego kresu.
Jednak życie to nie tylko początek i koniec, przejawia się również w formach pośrednich, hybrydalnych. Piękno życia ma różne oblicza. Najpełniejszym przejawem życia, energii i elan vitale jest sport. Atawizmem i pierwotną siłą kipi instalacjia „I love sport“. Artystka
daje tu wyraz uwielbienia dla aktywności fizycznej, która pozwala przekraczaç ludzkie granice, znosi barierę codziennego doświadczenia, pozwala na transcendencję. Artystka wykarcza poza ludzką kondycję, sięga do archetypów. Moc, sprawczość. Symbol siły i agresji to bokserska rękawica i sztanga. Czyli ciało w ruchu. Symbole ludzkiego wysiłku spoczywają na gładkiej czerwonej tafli podświetlonej jarzeniowym światłem jak ring.
W najnowszych instalacjach artystka coraz częściej stosuje światło.
W instalacjiach “MikiMax”, “Studnia”, “Ash Elegance” i “I love sport” sztuczne światło jest elementem konstytucyjnym dla całej pracy. Umieszczenie wewnątrz lampy nadaje rzeźbom i instalacjom nowy wymiar. Nadaje im głębię, przybliża kąty i wypukłości, uduchawia je,
światło staje się duszą martwych przedmiotów. Artystka z połączenia ceramiki ze sztucznym światłem czasami tworzy przedmioty użytkowe np. żyrandole o płynnych, porwanych kształtach. Czasami, jak w formalistycznej pracy “Studnia” sięga do konceptualnej klasyki. “Studnia” to krąg cegieł obleczonych szkliwem z umieszczoną wewnątrz jażeniówką. Praca ta jest zimna, surowa, ciężka od obrosłych ją znaczeń, mroczna, architektoniczna, ma w sobie coś z cmentarnego pomnika.
Ta właśnie mieszanka lekkości, dekoracyjności z ciężarem znaczeń ostatecznych, metafizycznych to charakterystyczny multi-ton twórczości artystki. Mocarska bawi się różnymi materiałami, eksperymentuje z ich specyfiką. Każdy materiał ma odrębną strukturę, inaczej się go obrabia. Zupełnie inny proces pracy jest z silikonem, metalem, szkłem, drewnem, betonem, czaszkami, ceramiką, diodami led, elektryką i żywą trawą. Do każdego z tych materiałów niezbędne jest indywidualne podejście i cierpliwość. Czyli znowu wielość, wielorakość.
Agata Mocarska to także multi-tematyczność prac: siła, witalność, napięcie między kobiecością, a męskością, seksulaność, obcość, oddalanie się od siebie, oddalanie się od fizycznej egzystencji. Emocje wyrażone w tak kruchym tworzywie jakim jest powleczona szkliwem glina.
Glina łączona z drewnem, światłem, metalem. Glina, która znowu odsyła do pierwotnej substancji,glina miękka i wrażliwa na dotyk.
Glina, która staje się ciałem.
Olga Matuszewska
ur.1980 mgr Wiedzy o Kulturze (Uniwersytet Warszawski) słuchaczka Gender
Studies i seminarium doktoranckiego na Wydziale Etnoglogii UW, absolwentka
Szkoły Strategii Marki w SAR. W latach 2007-2009 wraz z Małgorzatą
Gajewską współtworzyła grupę artystyczną Ścięta Głowa Marii
Antoniny. Publikowała w “Notesie na 6 tygodni”, “Recyklingu Idei”,
“Piśmie literackim RED.”, “FURIA 02”.
FRAGILE.OBJECTS
txt: Olga Matuszewska
Agata Mocarska creates Her objects as ceramic pieces, bowls, lamps. She uses technics almost straight from an old pottery guild, she also experiments with electricity. Thus her style is on the boarder of design and conceptual art. Because of this ambiguity her pieces don’t look like heavy museum exhibits, but are fresh and uncategorized. Clay is one of her favorite mediums. This is very delicate material and demands a long process of creation. Clay is unpredictable. It’s formed when wet and thus is very fragile and can break easily. Then she bakes it, but during this process it can easily deform. In the end, Agata glazes the
object, treating it like a painting. Glaze makes ceramic look like a pearls (ex. “Life” with metallic reflection). Yet in those fragile ceramic shapes the viewer can find lots of contradiction and tension.
The piece “Masks” resembles African totemic masks, male and female, but the chosen material separates them from their primitive ritual wildness. Instead of heavy wood – amorphous ceramic. The masks are covered by a flashy pink color giving them a light look. Also, typical gender roles have been broken.
The female-male motif is a frequent theme in Agata Mocarska’s creations.
In the “Queen&King” sculpture we find ourselves between HER and HIM. On a painted ascetic grey branch there are two animal sculls. HE looks at us – the external world. SHE, even though is placed higher, turns herself in HIS direction. This piece is full of gender symbolism.
Most of Mocarska’s pieces have washy contours, they seem torn and scraggy. None of them are solid, each have their own center, inside and outside, and surface. They seek to escape definition, such as “this is a
head, and this is a glove”. These are astral shapes and are consciously
random. They are simultaneously organic in their open forms. Wavy frills of
contours makes them look vaginal. Covered with intensive red glaze they
resemble human organs such as hearts or livers (“Lucy” and “Red
Buffalo”).
Similar to the great master Louise Bourgeois, Agata Mocarska’s works escape literality. In both artists we can find anthropomorphic shapes and processed flash organs. In spite of the suggestive psychoanalytic threads in Louise Bourgeois creations, she always avoided simple interpretations. She used to say: “I’m never literal. Only this way I can express
things, of which it is difficult to talk”. Like Louise Bourgeois’ sculptures – those of Agata Mocarska are very intimate and sensual. “White Plant” is saturated with sexuality. This is metal construction, a snaking, vivid plant with one of the stalks ending with a phallic object
resembling a white lilly. When we look closer, a flowery shape blurs and something flashy and streamline appears. An innocent flower changes in our eyes into genitals. The sensuality of this object is emphasized by the material from which it is made. It is silicone, carefully polished. We can touch it, it is soft and velvety. It resembles an implant, a multi-testicle
phallus surrounded by animal breasts. It is something extremely fertile and androgenic. This usage of skin-resembling medium takes us to Alina Szapocznikow, the famous Polish sculptor. This artist used such artificial materials as polyester, She made castings of her own body in synthetic resin. These organic motifs are a very dramatic reflection of her life, as she was struggling with a mortal illness. Her works expressed passing away and bodily decomposition.
In opposition to this Agata Mocarska’s sculptures are rather of an affirmative character. The artist likes definitive solutions, To show death – true sculls; to show life – genitals through which we experience pleasure. A celebration of the sensuality and the curvaseousness of a
woman’s body we can find in “Ubu”,“Uba”, and “Yuka Hudzitsu”, where motifs of full lips characteristic of Szapocznikov’s works emerge. Also in “Queen Margot”, “NunII”, and “NunIII” the female figure is expressed, where a dress turns into a vagina.
The admiration of human body is mixed with the melancholy of its inevitable decline. Indeed sculls appears in her works, but they are symbolic of both life and death as the same process. Yet life is not only a beginning and end, there are plenty of intermediate forms. A direct example of life, energy and élan vitale is sport. The installation “I love sport”
emanates atavistic force. The artist shows us a reverence for physical strength, that it can be a way to go beyond the limits of casual everyday life, that it allows transcendence. The artist explores the human condition and touches archetypes - force, causality. “Boxing glove” is a symbol of power, aggression, of the body in motion. Symbols of human effort lie
on a smooth red panel fenced with white tube lights, resembling a boxing
ring.
The artist uses illumination in her works. In installations “Miki Max”, “Studnia” and “Ash elegance” artificial light is a basic element of the work. By placing illumination inside sculptures she gives the objects additional dimension. They gain depth, the angles and bulges are brought closer. Light gives them soul. The artist also makes useful design objects
like streamline chandeliers and lamps. In the installation “Studnia” she refers to the conceptual classic. It is a ring of bricks covered with cold blue metallic glaze set ablaze by a fluorescent tube. This installation is cold, raw, heavy with meanings, architectural. It has
something of a funereal monument.
This mixture of softness and deco with the metaphysical and monumental heaviness of finality are the essence of her works. She combines various mediums and experiments with their attributes. Each of them has different characteristics and structure thus requiring different treatment. Silicone, wood glass, concrete, electricity, real sculls; they all need a specific
individual approach, patience.
And again we have multiplicity, Diversity. Agata Mocarska’s works are multi-topic: force, vitality, gender tension. She is also detachment, rejection, and gradual separation from physical existence. Emotions expressed with such a fragile material as ceramic. Clay
combined with wood, light, metal. Clay which resembles primal substance,
clay soft and sensitive to the touch. Clay which becomes body.
Olga Matuszewska,
br. 1980, MDA Culture Department UW, listener of Gender Studies on Etnology
Department UW, Absolvent of Brand Strategy School. 2007-2009 co-founder of
art group ‘Mari Antoinette’s Cut Head’. Publishing: “Notes na 6
tygodni”, “Recykling Idei”, Pismo Literackie RED”, “Furia 02”
eng. below